معرفی غذاهای جامد به کودک که گاهی اوقات همزمان با گرفتن شیر از کودک و گاهی هم به شکل تغذیه تکمیلی انجام می شود. اولین غذای جامد کودک زمانی شروع می شود که کودک شما حدوداً ۶ ماهه است.

در صورت تغذیه با شیر مادر، صرف شیر مادر تا سن ۶ ماهگی به محافظت از نوزاد در برابر بیماری و عفونت کمک می کند. این محافظت تا زمانی که شما تغذیه او با شیر خود را ادامه دهید، تداوم خواهد داشت.

اینکه نوزاد شما چقدر می خورد، برای شروع از اهمیت کمتری نسبت به اصل عمل خوردن او برخوردار است. زیرا آنها همچنان بیشترین مواد مغذی خود را از شیر مادر یا شیر خشک دریافت می کنند.

اولین غذای جامد کودک را در زمانی شروع کنید که برای هر دوی شما مناسب باشد. انتظار تا زمانی که کودک شما برای مواد غذایی جامد آماده باشد، به این معناست که کودک خودش بتواند به سادگی غذا را ببلعد. قادر خواهید بود تا به تدریج میزان و تنوع غذایی کودک خود را افزایش دهید تا بتوانید مقادیر کمی از مواد غذایی مشابه با سایر اعضای خانواده را نیز به او بدهید.

سن شروع تغذیه

بیشتر کودکان در حدود شش ماهگی آمادهٔ‌ روش تغذیه با غذای کمکی هستند، هرچند برخی از آنها ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشند. اگر کودکتان علائم آمادگی و علاقه‌مندی زیر را دارد، احتمالاً آمادهٔ شروع تغذیه با مواد غذایی جامد خواهد بود:

• می‌تواند بدون تکیه بنشیند.
• به غذایی که شما می‌خورید علاقه نشان می‌دهد.
• به سمت غذای شما دست می‌برد.
• اشیا را برمی‌دارد و به دهانش می‌گذارد.
• حرکات جویدن را با دهانش هنگام تماشای غذا خوردن شما نشان می‌دهد.

به خاطر داشته باشید که خوردن غذای جامد ممکن است برای کودکانی که نیازهای ویژه دارند یا بچه‌هایی که نمی‌توانند خودشان غذا را بردارند و بجوند مناسب نباشد. پس بسیار لازم است که قبل از شروع با پزشک کودکتان صحبت کنید، به ویژه اگر کودک:

• نیازهای ویژه‌ای دارد و نمی‌تواند خیلی خوب بجود.
• در برداشتن غذا و بردن آن به سمت دهانش مشکل دارد.
• زودرس متولد شده است.

غذاهای مناسب برای تغذیه با غذای جامد برای کودک

برخی غذاهایی که مناسب استفاده در تغذیه با مواد غذایی جامد هستند عبارتند از:

• خلال‌ سبزیجات کاملاً پخته مثل هویج، کدو سبز، سیب‌زمینی شیرین و چغندر بخارپز
• موادی که شکل و بافت خاصی دارد مثل کلم‌بروکلی و گلچه‌های گل‌کلم بخارپز
• توده‌هایی از آووکادوی نرم
• میوه‌های نرم و رسیده مثل موز، پاپایا، گلابی، کیوی، خربزه و سیب کاملاً پخته
• گوشت قلقلی نرم یا نوارهای بزرگ از مرغ آب‌پز
• پاستاهای تهیه‌شده از غلهٔ کامل یا پاستای سبزیجات که گرفتن آنها در دست آسان باشد مثل پاستای پیچی یا لوله‌ای
• برنج به شکل کوفته

وقتی کودکتان در این کار پیشرفت می‌کند، می‌تواند یاد بگیرد که تکه‌هایی از غذایش را به ماست یا چیزی مثل حمص بزند و بخورد.

چگونه غذاهای جامد را شروع کنیم

زیاد نگران این موضوع نباشید که نوزاد شما در ابتدا چقدر می خورد. پس از چند روز برخی کودکان بیشتر و بیشتر می خورند، در حالی که بعضی دیگر کمتر غذا می خورند و ممکن است برخی غذاها را به طور کامل رد کنند.

ناامید نشوید. نوزادان با هم متفاوت هستند و بعضی از آنها یاد می گیرند غذاهای تازه و خاصی را سریعتر از دیگران بپذیرند.

برای اینکه کودک شما یک شروع خوب با غذاهای جامد داشته باشد :

•  اجازه دهید آنها از دست زدن، گرفتن و نگه داشتن مواد غذایی لذت ببرند.
• به محض این که او علاقه خود را نشان داد، اجازه دهید کودکتان با استفاده از انگشتان خودش غذا بخورد.
• ممکن است کودک شما برای پذیرش یک غذای جدید به وقت بیشتری نیاز داشته باشد، پس اگر لازم شد حتی چندین بار تلاش کنید.
• کودک را مجبور نکنید غذا بخورد، اگر علاقه نشان نداده و نمی خورد تا وعده غذایی بعدی منتظر بمانید و دوباره امتحان کنید.
• اگر از یک قاشق استفاده می کنید، صبر کنید تا کودک شما دهان خود را قبل از دادن غذا باز کند، کودک شما ممکن است دوست داشته باشد خودش نیز یک قاشق را در دستش نگه دارد.
• اجازه دهید کودکتان با سرعت خودش پیش برود.
• به میزان یک یا چند قاشق چای خوری در روز شروع کنید.
• غذای داغ را خنک کرده و آن را قبل از دادن به نوزاد خود آزمایش کنید.
•  از دادن شکر یا نمک خرد شده یا حبه به کودک و یا ریختن نمک در آب غذای او جداً پرهیز کنید.

نحوهٔ شروع تغذیه

اگر کودکتان علائم آمادگی را نشان می‌دهد و پزشک او نیز موافق است که امتحان غذای جامد برای او ایرادی ندارد، شاید بهتر باشد با شرکت در یک کلاس کمک‌های اولیهٔ کودکان شروع کنید تا مطمئن شوید که در صورت بروز حالت خفگی در کودکتان به خوبی می‌دانید باید چه کار کنید. صرف‌ نظر از اینکه چه روشی برای تغذیهٔ کودکتان استفاده می‌کنید نیز یادگیری کمک‌های اولیه اهمیت دارد، زیرا کودکان می‌توانند با هر چیز کوچک دیگری غیر از غذا هم دچار حالت خفگی شوند. نکات زیر می‌تواند به شما در مورد شروع دادن غذای جامد به کودک کمک کند:

برنامه‌ریزی کنید: برای دو ماه اول، جلسات تغذیهٔ کودک‌ را برای زمانی که کودک گرسنه نیست برنامه‌ریزی کنید. ابتدا ممکن است واکنش کودک فقط بازی و کندوکاو غذاها باشد. یادگیری خوردن مواد غذایی جامد برای کودکتان زمان می‌برد و در این فاصله، او هنوز مواد غذایی را عمدتاً از شیر مادر یا شیر خشک دریافت خواهد کرد.

به غذا خوردن کودک دقت کنید:‌ اطمینان حاصل کنید که شما یا بزرگسال دیگری در طول وعده‌های غذایی با دقت روی کودک نظارت دارید و اگر او دچار حالت خفگی شد می‌دانید چه کاری را باید انجام دهید یا با کجا تماس بگیرید.

از درست نشستن کودک مطمئن شوید: اطمینان پیدا کنید که کودکتان در صندلی‌اش به حالت عمودی نشسته است و در حالت تکیه‌داده به عقب نیست. تهیه یک صندلی غذاخوری برای شروع تغذیه کودک به شما کمک می کند.

در انتخاب شکل غذا دقت کنید:‌ به کودکتان غذاهای نرم یا کاملاً پخته‌ای را بدهید که به خلال‌ها یا نوارهایی حداقل به اندازهٔ مشتش خرد شده است و نه تکه‌هایی به اندازهٔ یک لقمه. او احتمالاً در ابتدا تلاش خواهد کرد که غذا را در مشتش بگیرد و آن را به صورتش بکوبد اما به مرور زمان یاد می‌گیرد که غذا را بین انگشت شست و اشاره‌اش بگیرد.

نوع غذا را آگاهانه انتخاب کنید: بافت، قوام و اندازهٔ غذای یک کودک شش ماهه لازم است به شکلی باشد که کودک از پس آن بربیاید. برای مثال، به کودک غذاهای چسبناک مثل کرهٔ بادام‌زمینی یا مواد سفت مثل هویج خام ندهید. غذاهای انگشتی نرم نیز مناسب هستند، چون حتی اگر کودکتان دندان‌های زیادی ندارد، باز هم می‌تواند غذاها را لثه بزند.

از دادن غذاهای خطرساز خودداری کنید: غذاهایی که می‌تواند ریسک خفگی ایحاد کند مثل آجیل، انگور، ذرت بوداده و غذاهایی را که به شکل سکه خرد شده‌ است مثل سوسیس و هات‌داگ هرگز به کودکتان ندهید.

غذاهای جدید را یکی‌یکی معرفی کنید: فکر خوبی است که پس از معرفی یک غذای جامد، دو تا سه روز برای معرفی غذای جدید بعدی منتظر بمانید. در این صورت اگر کودکتان واکنش آلرژیکی نشان دهد، می‌فهمید که احتمالاً کدام غذا باعث آن بوده است.

نوزادان و آلرژی های غذایی: تنوع در رژیم غذایی کودک شما واقعاً مهم است، اما احتمال دارد که آنها به غذاهای خاص آلرژی داشته باشند.

مهم است که فقط یکی از این غذاها را در آن واحد به کودک بدهید و البته نه قبل از ۶ ماهگی:

• شیر گاو
•  تخم مرغ
•  غذاهای حاوی گلوتن، از جمله گندم، جو یا گندم سیاه
• غذاهای حاوی آجیل یا دانه (به کودکان زیر ۵ سال به دلیل خطر خفگی نباید دانه آجیل درسته داد)
•  ماهی و صدف

در ضمن شواهدی مبنی بر این که یک آلرژی غذایی با بزرگ تر شدن کودک حتماً رفع می شود، وجود ندارد.

هنگامی که کودک شما برای مواد جامد آماده است، اولین غذای جامد کودک را باید در مقادیر بسیار کم به آنها داده و او را به دقت برای دیدن هرگونه نشانه احتمالی از یک واکنش آلرژیک، تحت نظر بگیرید.

اگر نوزاد شما آلرژی شناخته شده ای مانند یک آلرژی غذایی تشخیص داده شده یا اگزما داشته باشد و یا سابقه خانوادگی آلرژی های غذایی، اگزما، آسم یا تب یونجه موجود باشد، ممکن است لازم باشد هنگام معرفی بادام زمینی و محصولات مرتبط با آن بیشتر احتیاط کنید.

برای شروع بد نیست که به پزشک یا بازدید کننده سلامت کودک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید، بادام زمینی هم مانند همه آجیل های دیگر، باید خرد یا له شده باشد.

ابتدا خودتان غذای کودک را امتحان کنید: مطمئن شوید غذایی که کودکتان می‌خورد درست و به قدر کافی له شده است، یعنی باید امتحان کنید که شما می‌توانید آن غذا را با زبان روی سقف دهانتان له کنید. این به معنای آن است که هیچ سبزیجات خام و هیچ میوهٔ سفتی مثل سیب یا مرکبات؛ مگر اینکه هر قسمت آن پوست کنده باشد، را نباید به کودک بدهید. اما تکه‌هایی از غذا که به اندازه‌ای بزرگ و سفت است که هنگام مکیدن یا جویدن تکه‌های کوچکی آنها جدا نشود اشکالی ندارد. برای مثال گوشت کاملاً پخته ایرادی ندارد اما تکه‌های نان سوخاری مناسب نیست.

کاسه و بشقاب‌ها را بردارید:‌ غذا را مستقیماً روی سینی صندلی پایه‌بلند کودک یا توی یک سینی جدا روی میز جلوی کودکتان بگذارید، زیرا کودک کاسه و بشقاب را خیلی زود به روی زمین خواهد انداخت.‌

با کثیف‌کاری کنار بیایید: تغذیه با غذای کمکی کثیف‌کاری زیادی به همراه دارد. بهتر است از لباس‌های کودکتان با یک پیش‌بند بزرگ یا روپوش محافظت کنید. همچنین می‌توانید با انداختن یک پارچه، سفره یا روزنامه زیر صندلی کودک از کثیف شدن زمین یا لباس‌های خودتان محافظت کنید.

دور هم غذا بخورید: هر وقت امکانش بود همراه همهٔ اعضای خانواده غذا بخورید. کودکان غذا خوردن را با مشاهده و تقلید از دیگر اعضای خانواده به صورت اکتسابی یاد می‌گیرند. وعده‌های غذایی خانوادگی همچنین به کودکتان این احساس را می‌دهد که او عضوی از یک گروه است؛ شما هم از این گروه لذت ببرید.

چه غذاهایی برای نوزاد مناسب هستند

بدو تولد تا ۶ ماهگی

در این مقطع کودک شما فقط نیاز به شیر مادر یا شیر خشک دارد.

شبرهای خشک غنی شده برای نوزادان زیر ۶ ماه مناسب نیست و معمولاً نیازی نیست که آن را بعد از ۶ ماهگی هم به کودک معرفی کنید.

در صورتی که می خواهید قبل از ۶ ماه غذاهای جامد را وارد رژیم او کنید، با پزشک کودک خود مشورت کنید.

ویتامین ها برای نوزادان

صرفنظر از اینکه آیا شما خود مکمل حاوی ویتامین D را مصرف می کنید یا خیر، توصیه می شود که به نوزادان از زمان تولد تا ۱ سالگی یک مکمل روزانه حاوی ۸٫۵ تا ۱۰ میکروگرم ویتامین D بدهید.

نوزادان تغذیه شونده با شیر خشک، در صورتی که ۵۰۰ میلی لیتر یا بیشتر در روز مصرف داشته باشند نیاز به مکمل ویتامین D ندارند، زیرا تولیدات حال حاضر شیر خشک نوزاد، با همه ویتامینها از جمله ویتامین D نیز غنی شده است.

از ۶ ماهگی

غذاهای اولیه

اولین غذای کودک شما می تواند شامل میوه و سبزیجات پخته شده یا نرم مانند پاستا، سیب زمینی، سیب زمینی شیرین، هویج، سیب یا گلابی باشد که قبل از دادن غذا باید خنک شوند.

همچنین میوه های نرم مانند هلو یا هندوانه، برنج یا غلات که با شیر معمولی نوزاد شما ترکیب شده اند نیز خوب هستند.

به تغذیه او با شیر مادر یا شیر خشک ادامه دهید، اما شیر گاو، بز و گوسفند را به عنوان نوشیدنی دائمی تا ۱ سالگی روال نکنید.

برخی از نوزادان دوست دارند غذاهای له شده بخورند. نوزادان دیگر کمی زمان بیشتری نیاز دارند تا به بافت های جدید خوراکی عادت کنند، بنابراین ممکن است در ابتدا یک قاشق غذاخوری صاف یا مخلوط شده را ترجیح دهند.

برای کمک به کودک جهت پذیرش طیف وسیعی از طعم و بافت ها سعی کنید از مواد غذایی پوره شده در اسرع وقت ممکن به سوی مواد له شده حرکت کنید.

غذاهای مختلف و متنوع ارائه کنید، از جمله غذاهایی که کودک شما قبلاً پس زده است. ممکن است لازم باشد تلاش های زیادی را انجام دهید تا کودک شما یک غذای تازه یا بافت جدید را قبول کند.

غذاهای انگشتی

به محض اینکه کودک شما غذاهای جامد را شروع می کند، می توانید آنها را تشویق کنید تا غذاهای انگشتی بخورند تا بتوانند خودشان خوردن را تمرین کنند.

از غذاهای انگشتی ای شروع کنید که به راحتی در دهانشان خرد شده و به اندازه کافی طول بکشد تا بتوانند آنها را بگیرند. از تکه های قابل گرفتن با دست و از میوه هایی مانند موز رسیده نرم یا آووکادو شروع کنید. بریدن قطعات در اندازه مناسب انگشت آنها، نقشی کلیدی دارد.

همیشه تا انتهای تغذیه همراه کودک خود بمانید و مواظب او باشید.

غذاهای بعدی

هنگامی که کودک شما به مواد غذایی ذکر شده عادت کرد، گوشت های نرم مانند مرغ، ماهی پخته شده (مراقب هر گونه تیغ ماهی باشید)، پاستا، رشته فرنگی، نان تست، عدس، برنج و تخم مرغ آب پز را استفاده کنید.

آنها همچنین می توانند محصولات لبنی پر چرب مانند ماست، خامه و یا فرنی بخورند. محصولاتی را انتخاب کنید که شکر افزوده یا شیرینی کمتر دارند. شما می توانید از شیر کامل گاو در آشپزی استفاده کنید یا از ۶ ماهگی با غذای او مخلوط کنید، اما هنوز تا ۱ سالگی شیر گاو را نباید تنها به آنها بدهید.

فنجان

یک فنجان را از حدود ۶ ماهگی به او نشان داده و با آن آب بعد از غذا را به او بدهید. یک فنجان روباز ، به کودک کمک می کند تا یاد بگیرد که خودش با لیوان شیر بخورد و این برای دندان هایش هم بهتر است.

ویتامین ها برای کودکان

توصیه می شود که تمام کودکان ۶ ماهه تا ۵ ساله مکمل های روزانه ویتامین حاوی ویتامین A (233 میکروگرم) و ویتامین C (20 میلی گرم) را دریافت کنند.

از ۸ تا ۹ ماهگی

کودک شما به تدریج به سمت خوردن ۳ وعده غذایی در روز حرکت می کند که این مخلوطی از غذاهای انگشتی نرم و غذاهای پخته یا خرد شده خواهد بود.

رژیم غذایی کودک شما باید شامل انواع مختلف زیر باشد:

•  میوه و سبزیجات
•  نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و دیگر غذاهای نشاسته دار
•  گوشت، ماهی، تخم مرغ، لوبیا و دیگر پروتئین های غیر لبنی
•  شیر و محصولات لبنی

از ۱۲ ماهگی

کودک شما در حال حاضر در روز ۳ وعده غذا می خورد که در صورت لزوم خرد شده اند، به علاوه شیر گاو و غذاهای سالم مانند میوه، سبزیجات، نان و کیک های برنج.

آنها هم اکنون می توانند شیر پاستوریزه گاو را نوش جان کنند. محصولات لبنی با چربی کامل را نیز به آنها بدهید، زیرا کودکان زیر ۲ سال نیاز به چربی و ویتامین اضافی دارند. از ۲ سالگی، اگر آنها دارای یک خوراک خوب بوده و به خوبی رشد می کنند، می توانند شیر نیمه کامل گاو (حاوی کمی خامه یا سرشیر) را نیز به صورت محدود در غذای خود داشته باشند و از ۵ سالگی نیز محدودیتی در خوردن شیر کامل گاو نخواهد بود.

چه شیری را در چه زمانی باید به او بدهید

برای حدود ۶ ماه اول، شما باید کودک خود را فقط با شیر مادر یا شیر خشک مخصوص نوزادان تغذیه کنید.

شیر خشک تهیه شده از شیر گاو یا بز تنها جایگزین مناسب برای شیر مادر در ۱۲ ماه اول زندگی کودک شما است.

در صورتی که پزشک به شما توصیه کرده است، فقط شیر خشک سویا را استفاده کنید.

شیرهای مکمل برای نوزادانی که بزرگتر از ۶ ماهه هستند، در دسترس است، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که آنها مزایای بیشتری داشته باشند و کودک شما به آنها نیازی ندارد.

شیر گاو را می توان از ۶ ماهگی با غذا مخلوط کرد و شیر پاستوریزه گاو را می توان به عنوان یک نوشیدنی از یک سالگی مصرف کرد.

شیر نیمه چرب را می توان هنگامی که فرزند شما ۲ ساله بوده و دارای یک رژیم غذایی خوب و متنوع است، معرفی کرد.

شیر پاستوریزه و شیر ۱% چربی، کالری کافی را برای کودکان زیر ۵ سال ندارند.

شیرهای مکمل تا ۱ سالگی و حتی بیشتر برای نوزاد شما ضروری نیستند.

شیر بز و گوسفند به عنوان یک نوشیدنی برای نوزادان زیر ۱ سال مناسب نیست.

شیرهای غیرشیرین غنی شده از کلسیم مانند نوشیدنیهای سویا را به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل از سن ۱ سالگی می توانید به فرزندان خود بدهید.

به کودکان کم وزن و کودکان زیر ۵ سال، نباید به دلیل سطح آرسنیک موجود در آنها نوشیدنی های برنج داده شود.

اگر فرزند شما حساسیت یا عدم تحمل شیر داشته باشد، با متخصص بهداشت و درمان یا پزشک خود صحبت کنید. آنها می توانند شما را به سوی گزینه های مناسب راهنمایی کنند.

اطمینان از میزان غذا خوردن کافی کودک

عادت کردن به مواد غذایی جامد برای کودکان مدتی طول می‌کشد، بنابراین برای اطمینان از اینکه کودکتان مواد مغذی کافی دریافت می‌کند، مهم است که در طول سال اول و حتی پس از شروع خوردن مواد غذایی جامد، به شیردهی یا تغذیه با شیر خشک ادامه دهید. صرف‌نظر از اینکه کودک چه غذاهایی می‌خورد، منبع اصلی مواد مغذی او باید حداقل تا ۱۱ ماهگی و نزدیک یک سالگی شیر مادر یا شیر خشک باشد. وقتی کودکتان یاد می‌گیرد که مواد غذایی جامد را بخورد، به شیر مادر یا شیر خشک کمتری نسبت به ماه‌های قبل نیاز خواهد داشت.

پزشک کودکتان در چک‌آپ‌ها و ویزیت‌های مراقبت‌های سلامت کودکتان رشد او را بررسی خواهد کرد، بنابراین اگر نگران مقدار غذای مصرفی یا وزن کودک هستید لازم است با پزشک کودکتان صحبت کنید.